سندروم تونل کارپال ( به انگلیسی: Carpal tunnel syndrome یا به اختصار CTS) گیر افتادگی و فشرده شدن عصب در داخل تونل کارپ می باشد. این سندروم همچنین به سندروم تایپیست ها معروف است! (علت را در ادامه خواهیم فهمید)
این عصب حس انگشت شست، انگشت اشاره، وسط و بخشی از انگشت حلقه را فراهم می کند. همچنین حرکت عضلاتی که به انگشت شست می روند را نیز امکان پذیر می کند. سندروم تونل کارپال می تواند در هر دو دست اتفاق بیوفتد.
ورم یا التهاب در محل مچ دست باعث فشردگی این عصب می شود و تونل کارپال را ایجاد می کند. این فشردگی می تواند منجر به حس گز گز، ضعف و بی حسی در سمت انگشت شست بشود.
این سندروم، سندرومی نسبتا شایع است و خانم ها را ۲ برابر بیشتر از آقایان درگیر می کند. بیشتر افراد درگیر میانگین سنی ۵۴ سال را دارند.
تونل کارپال چیست و چه چیزهایی را در برمی گیرد؟
تونل کارپ یک ساختار محکم استخوانی-فیبری است که از استخوان های مچ و لیگامان (رباط) عرضی ساخته شده است. این ساختار همانطور که از اسمش پیداست مانند تونلی می ماند که اجزایی از درون آن عبور می کنند و از ساعد وارد دست می شوند.
مجموعا ۹ تاندون از طریق این تونل از ساعد وارد دست می شوند. علاوه بر اینها یک عصب و یک شریان هم از این طریق وارد دست می شود. نام این عصب، مِدیَن Median است. این عصب انگشت های شست، اشاره، وسط و نیمه ای از انگشت حلقه را عصب می دهد و حس آنها را تامین می کند. به علاوه این عصب به چندین عضله ی عموما مرتبط با شست هم عصب می دهد و پیام حرکتی را به آنها منتقل می کنند.
بنابراین، اگر این عصب تحت فشار قرار بگیرد، هم می تواند علائم حسی بدهد و در موارد شدیدتر منجر به ظهور علائم حرکتی شود. اگر به نحوه ی عصب دهی عصب مدین دقت کنید، در ادامه متوجه می شوید که به چه دلیل علائم اینگونه بروز می کنند!
عوامل بوجود آورنده سندروم تونل کارپال چیست؟
سندرم تونل کارپال در اثر فشرده شدن عصب مدین در مچ بوجود می آید که این ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. برای نمونه، این فشره شدن ممکن است در اثر ضربه باشد مثلا در اثر شکستگی انتهای ساعد و یا در اثر خم و راست کردن تکراری و طولانی مدت مچ دست و انگشتان این اتفاق بیافتد!
برخی از عوامل شایع مرتبط با سندروم تونل کارپال عبارتند از:
- دیابت
- بدعملکردی تیروئید
- تجمع آب در بدن از دوران بارداری یا یائسگی
- فشار خون بالا
- بیماری های خود ایمنی مثل روماتیسم مفصلی (یا آرتریت روماتوئید)
- شکستگی یا ضربه به مچ دست
سندروم تونل کارپال می تواند در اثر کشیدگی مکرر تشدید و بدتر بشود. حرکت بیش از حد مچ دست می تواند باعث فشردگی یا التهاب عصب مدین دست بشود. این علائم می تواند در نتیجه ی موارد زیر ایجاد شود:
- موقعیت مچ دست شما زمانی که از موس یا کیبورد استفاده می کنید.
- قرار گرفتن در معرض وسایلی که لرزش زیادی دارند به مدت طولانی
- هر حرکت تکراری که در آن مچ دست بیش از حد در حالت کشیده قرار دارد مثل تایپ کردن
سندروم تونل کارپال چه علائمی دارد؟
این علائم معمولا در نتیجه ی فشردگی در مسیر عصب مدین ایجاد می شود. دست شما ممکن است در طول روز مکررا به خواب برود و اشیاء از دست شما بیوفتد. دیگر علائم شامل:
- درد، بی حسی و گزگز در قسمت هایی که توسط این عصب تغذیه می شوند؛ یعنی، در انگشت های شست، اشاره، وسط و انگشت حلقه در سمت کف دست، احساس می شود. این علائم می تواند در همه ی این انگشتان باشد یا فقط در یک یا چندتای آنها باشد.
- درد و بی حسی هنگام شب هم از علائم شایع آن است. درد های شبانه عموما به خاطر خم بودن یا باز بودن طولانی مدت مچ دست در زیر سر یا بالشت فرد اتفاق می افتد.
- کار های معمول روزانه مثل رانندگی، نگه داشتن فنجان و تایپ کردن هم ممکن است درد را بدتر کند.
- درد و بی حسی گاهی اوقات با ماساژ دادن دست و یا تکان دادن آن، بهتر می شود.
- خفیف: در این حالت، علائم گاهی ظاهر می شوند و گاهی احساس نمی شوند. و حس لامسه هم کاهش پیدا کرده است.
- متوسط: علائم اغلب حضور دارند و عضلات شست ضعیف شده اند.
- شدید: علائم همیشه حضور دارند، حس کاهش یافته است و عضلات شست به نظر لاغرتر شده اند.
عوامل مستعد کننده سندروم تونل کارپال
دیالیز، بارداری و استفاده از قرص های جلوگیری ممکن است فرد را مستعد این سندرم کند. با این حال CTS (یا همان سندروم تونل کارپال) به دنبال بارداری، موقتی است و خود به خود خوب می شود و جراحی نیاز ندارد.
دیابت، کم کاری تیروئید و مصرف الکل بطور کلی اعصاب محیطی را آسیب می زنند. و در نتیجه اگر به این دلایل آسیب ایجاد شده باشد، فقط عصب مدین را تحریک نمی کند و اختلال در اعصاب دیگر هم وجود دارد.
راه های پیشگیری از سندروم تونل کارپال
اگر مدت کوتاهی است که این علائم را تجربه کرده اید و یا شغلی دارید که شما را در معرض سندرم تونل کارپال قرار می دهد، نکات زیر کمک می کند که فشار از روی عصب برداشته شود و از ابتلا به CTS و یا بدتر شدن علائم، جلوگیری کند:
- ملایم تر کار کنید!
در
طول روز به دستان خود بیشتر توجه کنید. دقت کنید که موقع گرفتن اشیا، چقدر
نیرو وارد می کنید؟! به اندازه ی کافی نیرو وارد می کنید، یا بیش از
اندازه ی مورد نیاز دستتان را سفت می کنید؟ یا موقع تایپ کردن، انگشتان خود
را محکم روی صفحه کلید فشار می دهید یا فقط به آرامی انگشتانتان را روی
صفحه کلید حرکت می دهید؟
در طول روز حواستان به دست هایتان باشد و سعی کنید تا جایی که امکان دارد حرکات را با کمترین نیرو و ملایم تر انجام دهید.
- بین کار به خودتان استراحت بدهید!
بهتر است هر یک ساعت، ده دقیقه تا یک ربع به خودتان استراحت بدهید و دستتان را خم و راست کنید و حتی کشش بدهید. بخصوص اگر با دستگاه هایی کار می کنید که ویبره دارند یا باعث می شوند نیروی زیادی وارد کنید!
تشخیص سندروم تونل کارپال چگونه است؟
پزشک شما با تاریخچه گیری، ارزیابی فیزیکی و دیگر تست ها به تشخیص سندروم تونل کارپال خواهد رسید.
ارزیابی فیزیکی به بررسی جزئی مچ دست، آرنج، شانه و گردن شما می پردازد و هر علت دیگری از فشردگی عصب را بررسی می کند. همچنین مچ دست شما را به خوبی بررسی می کند تا هرگونه علامتی از التهاب، دفورمیتی یا بدشکلی و… را ارزیابی کند.
همچنین سرعت انتقال پیام عصبی را در عصب دست می توانند ارزیابی کنند. اگر در این بررسی سرعت حرکت پیام عصبی در دست پایین باشد، می تواند نشان دهنده ی سندروم تونل کارپال باشد.
درمان سندروم تونل کارپال چیست؟
درمان های موجود برای این سندروم به دو دسته ی غیر تهاجمی و تهاجمی تقسیم می شود. برای تمامی بیماران به جز در مواردی که سندرم تونل کارپ در اثر ضربه ایجاد شده باشد، ابتدا درمان غیر تهاجمی انجام می شود. (درمان های تهاجمی؛ یعنی، درمان هایی که در آنها پوست باز می شود مثل جراحی.)
درمان های غیر تهاجمی برای سندرم تونل کارپال شامل موارد زیر می باشد:
فیزیوتراپی
اسپیلنت
تزریق کورتیزون